لطف حق

  شاید نتوان دو اصطلاح حکیم و عارف را هم زمان برای شخصی به کار برد ولی پروین اعتصامی حکیمی عارف و عارفی حکیم بود که با قلبی مالامال از محبت و عشق و سری پر شور  و روحی وابسته به عالم ملکوت ، اشعاری جاودانه سرود و با شعرهایش جاودانی شد . وی شاعری بلند همت و سخندانی توانا بود که هر شعرش روزنه ای به روح بلند اوست و در این میان نگاهی کوتاه به مثنوی لطف حق او داریم .

پروین در این شعر ، عارفی است به تمام معنی و هستی را از انوار الهی می بیند :

این سخت پروین نه از روی هواست

هر کجا نوری ست ز انوار خداست

در ابتدای این حکایت با انسانی رو به رو هستیم که اگر چه امر حق را اطاعت کرده ، ولی در دلش هنوز تردید وجود دارد و جالب این که او حرکت کرده و تردید دام راهش نشده است . مادر ( انسان سالک ) از یک سو دست به گریبان اندیشه ی باطل است از سویی دیگر ، فرزند ( همه چیز ) خود را فدا می کند  و شاید از همین همت بلند است که از همان ابتدای راه ، دلش مهیای پذیرش وحی می شود :

وحی آمد کاین چه فکر باطل است

رهرو ما اینک اندر منزل است

و نکته ی مهم این که آنچه در راه خدا داده می شود ، پذیرفتنی است :

ما گرفتیم آنچه را انداختی

دست حق را دیدی و نشناختی

او با نگاهی عارفانه مسائل را طرح می کند و به نظر می رسد که رنگ جبر و تفویض در این مثنوی به به گونه ای زیبا پرتو می افکند   :

رودها از خود نه طغیان می کنند

آنچه می گوییم ما آن می کنند

ما به دریا حکم طوفان می دهیم

ما به سیل و موج فرمان می دهیم ....

سوزن ما دوخت هر جا هر چه دوخت

زآتش ما سوخت هر شمعی که سوخت

و به راستی این سخن یاد آور سخن حافظ است که فرمود :

رضا به داده بده وز جبین گره بگشای

که بر من و تو درِ اختیار نگشاده است

با این تفاوت که جبر و تسلیمی که پروین در سرتاسر دیوان خود مطیع اوست ، در مقابل شرار عصیان حافظ رنگ می بازد که گفت :

چرخ بر هم زنم ار غیر مرادم گردد

من نه آنم که زبونی کشم از چرخ فلک

بنار آب شیرین – آذرماه 1370 

 نوشته شده توسط محمد غلامی در شنبه 95/10/25 و ساعت 8:6 صبح | نظرات دیگران()

سلام . سلامی به صفا و صداقت تو . امروز دلم می خواهد اندکی با تو درد دل کنم چرا که تو صمیمی ترین دوست من هستی . تو پاکی . هم رنگ آسمان ها و بدین خاطر من همیشه تو را دوست دارم . امروز دلم گرفته است . از اینکهاکثر مردم هر روز چندین بار از کنار تو می گذرند و توجهی ندارند . از اینکه تو را همچون وسایل دیگر محسوب می کنند و شاید هم بسیاری از لوازم خانه ، در درجه ای پایین تر قرار می دهند . تو بی ادعا ترین دوست د زندگی هر کسی هستی . تو آسمانی هستی که آرام و خاموش در زمین مسکن گزیده ای ! 

دنیای امروز ما دنیای غیر واقعی است . دنیای زرق و برق  و تبلیغات است . عده ای برای کسب مقام و به طمع مال و منالی  از عده ای دیگر تعریف و تمجید می کنند . عیب ها را می پوشانند و محاسن را دو چندان جلوه می دهند . در مقابل کسانی نیز ، دیگران را مانع انجام امور خود دانسته و از روی بغض و حسد ، عیوب آن ها را دو چندان و محاسن را به هیچ می انگارند . در چنین اوضاع و احوالی ، تو هدیه ی گران بهایی هستی . هدیه ای بهشتی که با صداقت تمامو بدون ریا و واهمه ، تمام کاستی ها و زشتی ها ، خوبی ها و زیبایی ها را بیان می کنی . تو کژی ها و ناراستی ها را جلوه می دهی و بدون ملاحظه به رخ هر کس می کشی . تو واقعی ترین تصویر را از هر کس منعکس می کنی . تو ما را به ما می نمایانی . در میان همه ی دوستانم تو محرم ترین آن ها هستی .وقتی که در برابر تو می ایستم وبا دقت به زوایای چهره ام می نگرم ، هنگامی که حالاتی به جد یا به شوخی می گیرم و زمانی که حرکات مختلفی از خود بروز می دهم ، بدان جهت است که تو را محرم خویش و راز دار تر از دیگران می دانم .   وقتی که در مقابل تو ایستاده ام و خود را با تمام خودم تماشا می کنم و می توانم در باره ی خویش چون شخص ثالثی قضاوت کنم ، با دیدن چهره ام ، وجدانم نیز بیدار می شود . گویا تو آینه ی پنهانی در مقابل روح و وجدانم قرار می دهی تا درون را نیز به تماشا بنشینم . در آن هنگام است که آهنگ دل نشینت در جانم می ریزد که :

آینه گر نقش تو ننمود راست          خود شکن ، آیینه شکستن خطاست

بنار آب شیرین – 22 مهر 1373      

 نوشته شده توسط محمد غلامی در پنج شنبه 95/10/23 و ساعت 6:6 صبح | نظرات دیگران()

  حاشیه ی خیابان می ایستی . نگاه می کنی . او را می شناسی . می چرخی رو به رویش قرار می گیری . شاید نتوانسته ای با همه دمساز شوی . شاید نخواسته ای  . اما هر گاه در گزینش هایت ، سخت گیری هم کرده باشی ، او را همراه داشته ای .

بدون معطلی دو برگ می زنی . درنگ می کنی . اسم ها را از نظر می گذرانی . بعد به ابتدا بر می گردی . تیتر ها را می بینی . گاه حرکتت کند می شود . به آخر که رسیدی ، جایی می جویی . شاید گوشه ی اتاقکی که نامش را کتابخانه گذاشته ای . در کوچه ای بن بست و خاکی . و هوای تازه را تنفس می کنی .

آیینه ای در دست داری . در شکل های گوناگون ظاهر می شوی . حرف های نگفته ات را می خوانی و احساس یگانگی غریبی می کنی .

در کنار تجربه ها ، میدان را برای جوانان فراخ می یابی . دیدگاه ها و جسارت ها ، امیدوارت می کند .

***

کجا ایستاده ای ؟

و جشن تولد عزیزی را از دل شاد باش می گویی و نثار سلامتی اش شاخه ی دعایی بر لب که آنقدر شمع بکاری تا زمین روشن شود .

برازجان – دوم آذر 1382       

 نوشته شده توسط محمد غلامی در چهارشنبه 95/10/22 و ساعت 11:27 صبح | نظرات دیگران()

به پرندگان جنگل گیلان

پیغام دادم

که درنمازسحرگاهی

ودرملال تنبلی آبسالی جاوید

گنجشک های تشنه ی « دشتستان » را

دریادداشته باشند .

آوازخاک- صفحه های 69تا71

 آتشی را از دهه ی شصت می شناختم . از اوایل آن دهه که نام او و بسیاری از بزرگان دیگر  همراه با نمونه هایی از شعرشان در کتاب  درسی تاریخ ادبیات  ما  بود تا اوایل آن دهه که گزینه ی اشعارش را خواندم تا اواخر دهه ی شصت که جواب نامه هایم را می نوشت و بعد ها هم که بارها و بارها به دیدارش  رفتم .

آتشی تا زمانی که زنده بود ، گمان می کردم که به طور کامل او را می شناسم . حرف هایش را شنیده بودم و تمام کتاب هایش را خوانده بودم و گفتگوها یا مقالاتی که از وی به دستم می رسید . وقتی که رفت ، دوباره به سراغ کتاب هایش رفتم و آنجا بود که با افسوس دریافتم آتشی  هنوز  برایم  ناشناخته است . برای من و شاید تعدادی دیگر که او را می شناختیم . اگر چه تا کنون چند کتاب مستقل در باره ی او و آثارش  بیرون آمده اما آثار او  این پتانسیل را دارد که کارهای  مستقل دیگر درباره اش پدید آید تا تمام کننده ی کتاب های  قبلی باشد .

منوچهر آتشی را می توان شاعر طبیعت نامید به گونه ای که گاهی  احساس می کنی خون شعرهای رنگین و آتشین  منوچهری ، در  رگ های پاره ای از شعرهایش جاری است .   اگر چه او تنها به توصیف اکتفا نمی کند و از طبیعت مقدمه ای برمی دارد تا درد ها و حسرت ها  .

وکوه، باتمام درختانش

-         بیدوبلوط وبادام ، امروز

یادآورترنم سم ها و سنگ هاست

باسنگ سنگ تنگه ، حسرت سنگرشدن

واندوه انعکاس صفیرتفنگ هاست :  .......

شعر یاغی و در عین حال ، لطیف  آتشی ،  به راستی شفاف ترین آیینه ی است که تصویر زلال زندگی مردم جنوب ، مدام در خلال آن جریان دارد : 

هنوزآنجا...

شقیقه هاسفید ازآردگندم

پسین خستگی وقتی که می آیند

پیاده، باقطارقاطران ازآسباد دره نزدیک

تنورگرم وبوی نان تازه عالمی دارد

ودرشب های مهتابی

به روی " ترت " گندم ، نیمه شب ها

شروه خواندن

پای خرمن ها ، غمی دارد .

آوازخاک- صفحه های 115تا117

تصویر های زنده ای که احساس می کنی ، شاعر ، نفس نفس  آن ها  را زندگی کرده است

ویا آهنگ زلال و بکری که خوانندگان بیابانگرد و  عاشقی مثل مرا به روزگاران زیبای نو جوانی دعوت می کند .

بیابانزاد شوخ

- اینک خیابانگرد بی پروا !

طنین شروه های دختران هیمه چین ، آنک

ترامی خوانداز"گزدان"، دلا...

دیداردرفلق- صفحه ی 73تا76

و به راستی که فرهنگ جنوبی  نیز بی هیچ قضاوتی از شاعر ،  در رگ رگ آثارش   ریشه دوانده و خوش نشسته  است :

خون را

- هنوزعبدو، ازتنگچین شال

باورنمی کند :

" پس، خواهرم "ستاره" چرادررکابم عطسه نکرد؟

در باره ی بومی گرایی و استفاده از عناصر بکر جنوب نیز تا کنون سخن ها گفته شده و نیازی به اطاله ی کلام نیست چرا که در جای جای آثارش ، جنوب نشسته و  به خواننده لبخند می زند . از دریا و مرغان دریایی تا  

گزدان ،  خرگ ، ماسه ، کپر ، شروه ،  فایز ،  سدر ، تش باد ،  گز ، گلستانی از گل های بومی  و ....

و شاعر ، عناصر شعر را گاه  از دشت های دست نخورده ی دشتستان می گیرد و تا شعری  برای جهان بسراید :

باحضور دورِتو

ازتابستانی به تابستان دیگر می کوچم

وتشنگیم را

به گون ها وگتک های دشتستان می برم

زیباترازشکل قدیم جهان- صفحه های 13تا14

جالب آن که وقتی مشغول جمع آوری مجموعه ی « دشتستان در آینه ی شعر » بودم ، دریافتم که بیش از  هفتاد صفحه شعر از این شاعر ، رنگ و بوی دشتستانی دارد . مجموعه ای در حد و قواره ی   یک کتاب . اگر چه من نمی خواهم و نمی توانم و  هیچ کس نمی تواند آتشی را در ناحیه ای حبس کند که روح وحشی شعر ش   در هیچ حصاری  نمی ماند  و متعلق به همه جاست  و در ادامه ی راه پر فراز شعر ،  به راحتی  از پوسته ی جنوبی بیرون می آید  و ملی می شود   و حتی آینه ی پهناورتر از وسعت جغرافیای ایران در مقابل نگاه ما می آراید ، اما در این در اینجا  به صورت گذرا ، تنها  به انعکاس چند نمونه از  دشتستانی های دیگرش نیز اشاره شود . 

گلوگاهت رابه من بسپار  و دهانت راحلال من کن

می خواهم آواز زلالی بخوانم برای کهورهای دشتستان

چه تلخ است این سیب- صفحه های 172تا173

برای آتشی که به قول خودش در همین کوه های اطراف پلکیده ( شب شعر برازجان با حضور آتشی ) ، غریب نیست که در کنار نام های شناخته شده ای که در آثار او و یا دیگر شاعران امروز  نشسته   ، نام هایی نیز باشد که تا همیشه به جایگاهشان در ذهن و شعر آتشی  ببالند که با اشاره به چند نمونه ، به به این مقال پایان می دهم  :

1

می رفتم وتلاطم نخلستان های انبوه« دالکی »

-         پرهای سبزرسته برتنه ی خشک « زاگرس»-

پای مراتوان « نرفتن » می داد

وصف گل سوری- صفحه های 22تا23

2

( « شترخوس » ، میانه ی راه است

وروستای « روفار » به تنگه ی بعدی

خودی نمی نمایاند

مگربه کاکل نخلی )]

چه تلخ است این سیب – ازصفحه ی 21تا22

3

با ما بیا

تانوبه زار " کایدی"

تایوزخیزگردنه ی « بزپر »

آوازخاک- صفحه های 56تا60

4

باد ابرهای خیس پراکنده را

به آبیاری قشلاق « بوشکان »

می برد

5

ببین !

- به چادرقشلاق

فرود جلگه ی « دهرود » رافراززمان

نگاه مات جهان را

به دست چابک – فرتوت

که می نوازد برچنگ تاررنگی پشم

- به چابکی سرانگشت چنگی ماهر

پلنگ تنگه ی «دیزاشکن»

گرازجلگه ی « تلحه »

غزال پهنه ی « دشتستان » .

دیداردرفلق – صفحه های 33تا34      

 نوشته شده توسط محمد غلامی در جمعه 95/9/12 و ساعت 6:19 صبح | نظرات دیگران()

  دبستانی که بودم ، برادرم از کویت رادیویی کوچک برایم فرستاد  که عصر ها با آن پخش مستقیم بازی های فوتبال را گوش می دادم . تا آن زمان نه عکسی از بازیکنی دیده بودم و نه تلویزیونی بود که فوتبالی ببینم . تا این که در سال 53 برای ادامه ی تحصیل به برازجان آمدم و در مدرسه ی راهنمایی پرویزی نام نویسی کردم . آن روزها هر وقت فرصتی دست می داد ، تا چهار راه و فلکه می رفتم و از آنجا که با نام فوتبالیست ها آشنا بودم ، با دیدن عکس هایشان که در حاشیه ی خیابان برای فروش پهن کرده بودند ، دلم می تپید و هر بار چند پوستر رنگی با خود می آوردم . دیری نگذشت که یک ضلع خانه ی خشتی ما در بنار آب شیرین با عکس هایی که با خرما به دیوار چسبانده بودم ، آبی شد . آن روزها باور نمی کردم که نام هایی مانند منصور پورحیدری ، رضا عادلخانی ، علی جباری ، ناصر حجازی ، غلامحسین مظلومی و ..... نام هایی واقعی باشند . با این وجود ، نه تنها همه ی آنانی که در چند ردیف نشسته بودند و یا تنهایی عکس گرفته بودند را با نام می شناختم ، بلکه شب ها تا دیرگاه با آنان  سخن می گفتم  ، همراهشان فوتبال بازی می کردم و برای تاج گل می زدم . آن روزها آرزوی بزرگ من این بود که روزی آن بزرگان را ببینم اما رویاهای من به دلیل محرومیت های همه جانبه ، همیشه دیر به واقعیت می پیوست . بعد ها که پایم به استادیوم های چند شهر باز شد ، هیچگاه از دیدن دورادور بازیکنی سیر نشدم و بعد تر ها نیز هیچگاه موی سپید نتوانست مانع از بروز شادی های کودکانه ی درونم بشود  تا جایی که هر زمان مجال یافتم و میسر شد ،  با جوانان قاطی شدم و نزدشان رفتم و رفتم در هتل جهانگردی بوشهر تا کنار منصور پورحیدری بایستم ، با او حرف بزنم  و به چهره اش نگاه کنم تا مرا به کودکی هایم برگرداند .    روانش شاد 

 نوشته شده توسط محمد غلامی در شنبه 95/8/15 و ساعت 7:53 صبح | نظرات دیگران()