ادبیات و فرهنگ
چه خش بی دوش بیدُم تـُو خیالت می کِردُم ماچِ قد بالای زلالت
سرت تکـّه ی سرم دادِی و رختِی ری توریم بافه یِ مینِ شلالت
che khash bi dush bidom tu khiyaalet
mikerdom maace ghad baaly zelaalet
saret takkey sarom daadey vo rekhtey
ri turim baafeye mine shelaalet
چقدر خوش بود که دوش در فکرت بودم
قد و بالای زلالت را می بوسیدم
سرت به سرم تکیه داده بود و
موی شلالت روی صورتم ریخته بود
کفتاراوم ِ تـُولاله واُفتا تـُوخیارَل
ما مَج گیرمو نومده کِردش یولا هَل
بازمازه ی لیتِ مو وباز گـَل گل ِپرتـُوک
دُکشاخوکوارآویده خَردنم ِ مُروکـَل
ای عقروِ یاگـُنج ِ که واویده دچارُم
هرچیّ ِ دسِش کِردِم ِ خُم لارم ِ کـَل کـَل
واویده هوا اوری وشوتیتِ مثِ نیل
انداختی ِ خوت برق وبلیک تـُودل ِ اورَل
هِی بَرچ می زنی تودل ِ ما بـِخترِاَفتو
هرچی که بخوان دیدِ سیَه ری توبدِن پَل
نوم ِ تو وَرُم عین ِ نواتِ توبرازگون
شعرِتومثِ بُنگِ خروس ِ سی ولاتـَل
بنار-اسفند 1379
_________________
معنی واژه های کفتار
افتاتوخیارلoftaa-tu-khiyaar-al-= مشغول خورد هندوانه ها شد
اوریowr-i-= ابری
برچbarch-= درخشش
برق وبلیکbargh-o-belik= برق زدن پیاپی درابر
پرتوکpertuk= حشره ای موذی وبسیارریز
پل دادنpal…-= یله کردن
تیتtit-= یک رنگ
دکشاdo-kshaa-= دوباره
شوshow-= شب
کل کلkal-kal-= تکه تکه
کوار-kowaar= ابری
کولkul-= شانه
گل گلgal-gal= دسته دسته
گنجgonj-= زنبور
لاله laale-= مزرعه ی هندوانه
لیتlit= لخت
مازه =maazeکمر
مروکmoruk-= پشه
واویدهvaavide- = شده
ورمvarom- = نزدم- پیشم
ولاتل velaat-al-= روستاها
هل hal-= طرف
رفتی وبخالِت مون ِ دیوونه نکِردی؟
خُونِی دلم ِ یـِسّره ویرونه نکِردی؟
راسی توندیدی چق ِ پات پاکـُم وراسُم؟
طعنه نزدی؟ جیگرم ِ دونه نکِردی ؟
بندی که نه پندوبی،نه گِی خهرسه ویمی
پوساله، گرندی ،مثِ دندونه نکِردی؟
ورموکه رسیدی خوتِ گِی صاو،نکِردی
راسی توبخالِت مون ِ بی خونه نکِردی؟
بـِرشـُنده بیدُم نون ِ امیدِخوم ِ سی تو
پـِنجِش نزدی؟ هَمّش ِ بازچونه نکِردی؟
خواسُم بکنـُم بُوگل ِ راجونه، نهادی؟
داغ ِ دلم ِ عین ِ سیادونه نکِردی؟
بُونِی گـُلـُپی اَواومدم، تامون ِ دیدی
سی نومدن ِ تادم ِ دربونه نکِردی؟
ورمو،خوتِ کِرکردی و،بـِینِی چیش ِ باقی
توچَهک وپریک مینلِتِ شُونه نکِردی؟
اِی موبزنـُم کـُه نه بگی خوش کلو واوی
تومَحمَدوبدوختوِ دیوونه نکِردی؟
برازجان – شهریور 1383
_______________
معنی واژه های رفتی
بخالتbokhaal-et-= به خیالت
بینیbeyney= مقابل
پاتpaa-t-= باتو
پنج زدنpenj-…= بادست خمیر یاچیزی را قاطی کردن
پندوpendu-= درهم وبرهم. ریسمانی که سروتهش مشخص نباشد
پوسالهpusaale-= ایجادپوسته
روی چیزی براثرپوسیدگی
چهک وپریکchahkoprik-= صدای شلیک خنده
خهرسهkherese-= فرسوده شده
دونهdune-= دمل
راجونهraajune-= رازیانه- دولتی سیاه دانه آب می رودپای
رازیانه- ضرب المثل
راسیraasi-= به راستی
سیادونه= سیاه دانه
کرکردنker-…= پنهان کردن
کهkoh-= کوه
گرندgerend-= گره
گلپgolop-= یک دهان پرآب
من ِ mo-ne-ِ= من را
موmo-= من
پیچیده تـُوخلق ِ عالم گلبُنگِ مجنونی ِ مو
اهل ِ ولاتی ندیدن گردِی پریشونی ِ مو
سُخته واَفتـَوگـُلالـُم سی اَورِمَسّی بلالـُم
محتاج ِ ی ِ اَورِغالـُم اِی اَورِبارونی ِ مو
موعین ِ خونِی خراوُم تِک می کنـُم بی صحاوُم
اِی گـُل غرِپاتِ بـِتکـَن سی مَحض ِ گِلبونی ِ مو
اُمرو،کُ فکری وحالـُم که رفته ازدَس مجالـُم
فـُیده چه دارِ بگروی روزی ری ویرونی ِ مو
عمری سررَه نشَسّـُم هِی خـُندم وشعربَسّـُم
گِی نومدی تاشوِشعرسِیل ِ غزل خونی ِ مو
گـُم کِردم ِ حال وروزُم بیل تاودردم بسوزُم
می خوام ولات پاک بوینِن کورِپشیمونی ِ مو
حیفی رداوی جُهالی موموندم ودسّ ِ خالی
ازنـَوبیومِی نهاترروزی ومهمونی ِ مو
دس توری ِ مثل ِ ناریت لـَومثل ِ قاش ِ خیاریت
دِی مُرده واویدُم آخُرسِی بختِ سندونی ِ مو
هیچ پَرپَروکی ندیدُم هیچ شاخه ی گـُل نچیدُم
اِلاّ ویادِ توبیدُم اِی دلبرِجونی ِ مو
سرکیچه تـُون اِی نمونـُم تـُو ریت نمازی نخونـُم
کافـَرنمی خندِ اُوسو،وای مسلمونی ِ مو
یاپـُش سرت یانهاتـُم هرجاکه رفتی موپاتـُم
قضَّوبلات تابگیرِ تـُوتـَرکِ پیشونی ِ مو
اِی عشق وخواسَن خراوِ نادونی وبی حساوِ
می خوام تـُودنیابپیچ ِ گـُلبُنگِ نادونی ِ مو
برازجان- بهمن 1382
________________
معنی واژه های گلبنگ نادونی
امروomru- = امروز
اورغالow-reghaal-= بارانی که درشیارهای زمین جاری شود
بتکنbetkan-= بتکان
بگرویbegervi-= گریه کنی
بیلbyl-= بگذار
پرپروکparparuk-= پروانه
پوش سرposh-…-= پشت سر
ترک پیشونیtark-e-pishuni-= وسط پیشانی
تک می کنمtek-…-= چکه می کنم
توریturi-= چهره
دی مردهdy-mord-e-= هندوانه ای که قبل ازچیدن،بوته ی آن پژمرده شود
ریتrit-= صورتت
سختهsokht-e-= سوخته
سندونیsenduni-= هندوانه ای که گوشت آن سفت وخراب باشد
صحاوsehaav-= صاحب
غرghar-= غبار
قاش خیارghaash-e-…-= قاچ هندوانه
قضوبلاghazow-belaa-= قضاوبلا
کورپشیمونkur-e-pashimun-= نهایت پشیمانی
گردیgardey= مثل
گلgol-= یار
گلال= موی سر
گلبونیgel-bun-i-= گل اندود کردن بام خانه برای جلوگیری ازچکه کردن
گِیgey-= گاهی
هزارسال ِ که حالـُم خراوومِشمورِ
غمی که تـُودلِم ِ عینِ زخم ِ ناسورِ
زمونه سی همه خَش می رِ سی مو، ری وپَس ِ
رسیدهرکی وجِی ، اَسوِما هنی تورِ
نترسُم ِ دلِم ِ خَش کـُنُم وحرفِ کسی
که هرگپی بزنن ری حساوُ منظورِ
توشکلِ ظاهرِزون چروِکاسه خشکِ نوین
هزارشوم بخرِ بازهم کـُمِش لـُورِ
مباد تادلِ ناشتا دسِش بسونِ چـِی
چه سیت بگـُم شکرش پاک خلطِ کافورِ
وترسِ پیرسگِ کـَپ سیا کجا بُدُوُم
نشَسّه سی خوش وهرروزآسَکِش دوُرِ
نگوکه عرضه نداری، زمونه بدوَلم ِ
دلـُم هنی ورتِ، روزگارناجورِ
وهردری بزنـُم تـُو ولات تابَسّه
وهررِچی که برُم تانـُهام تـَنبورِ
چه فـُیده دارِ مواِی سینَم ِ کـُنـُم چـِل چاک
دوتادوتایکی ِ، سال ده موِی ِ، زورِ
چه تـَهل کـَهنِسِ بادبلا وچاله ی مو
خـُرِنگِ سرخ دلـُم سی بلازِ مجبورِ
برازجان – دی 1382
____________
معنی واؤه های زخم ناسور
آسک دورکردنaasak-dur-… = مشغول دست آس شدن(یک ریزحرف زدن)
اسوماهنی تور= asv-e-maa-hani-tur- هنوز اسب ما رام نشده است
بد ولمbad-valm-= نامساعد
بسونیbosun-i-= بستانی- بگیری
تنبورtanbur-= پشته های کوچک خاک بین دوزمین برای تعیین مرز
چل چاکchel-…-= چاک چاک
رچrech-= راه باریک بین مزارع
ری وپسri-vo-pas-= روبه عقب
زون چروکاسه خشکzown-charv-e-…-= کنایه ازکسی که فقط تعریف بی جاکند
کمkom-= شکم
کهنس kahnes-e-ِ= وزیده
لورlur-= شکمو
مشمورmeshmur-= کسل وبیمارگونه