ادبیات و فرهنگ
ای عشق! بیو که بُلبُلَل عاشق تر
پُی نغمه و شعر، ری گُلَل عاشق تر
فهمیدمِه بعدِ عمری عاشق بیدَن
مین هرچه سفیدتر، دِلَل عاشق تر
?? مقدمه :
??? محمد غلامی شاعر مطرح محلی سرا ، پژوهشگر و معلمی ساده، بی ادعا و فروتن است.
وی متولد دوم خرداد 1342، از توابع دشتستان است و به قول خودش، نان و نمک زادگاه دوست داشتنی اش - بُنار آب شیرین- را خورده است.
ایشان در طول سه دهه شاعری، آثار متعددی را در زمینه کلاسیک ، نیمایی ، سپید و گویشی در کوله بار "کلمه" دارد.
او در کنار سرودن، دستی نیز در کار پژوهش و نقد ادبی دارد، اگرچه عمده ی اشتهار ایشان بخاطر اشعار شیرین محلی است.
?? مهمترین آثار و تالیفات غلامی عبارتند از :
ریشه های روز، رها ز منّت باران، در سایه سار سنگ، گلبُنگی، از رنگ باستانی چشمانت، دشتستان در آینه شعر، نام تو باران، نم نم پنهان عشق و......
?? دوربین اول:
ساعت به وقت شرعی دریا، غروب دل انگیز پنجشنبه چهارم بهمن ماه 1397 را نشان می دهد.
کاروانی شورانگیز از شاعران محلی سرای استان، به قصد دیار پلنگ دره دیزاشکن -دشتستان- در راهند.
"برازجان، خیابان جمهوری..." ما را یکراست به سمت منزل شاعری بی شیله پیله از جنس سادگی و فروتنی، می برد.
محمد غلامی با موهای سپیدش، درب کوچه به انتظار میهمانان ایستاده و - مثل اشعار شکر ریزش- شکوفه ی لبخند بر لب دارد.
کاروان شعرِ بوشهر از راه رسیده و "اندک اندک جمع مستان" از دشتی ،دشتستان، دیلم و گناوه از گرد راه میرسند....
?? دوربین دوم:
شب شاعر (4) نم نم با غزلی دل انگیز از محمد غلامی آغاز می شود:
دلُم وُ یادِ نُها - با شِتاو - مَسّاوی
حِساوِ عقلِ نِکِه بی حِساو مَسّاوی
نِوِشتُم اِسمِتو پُی رمز ، عشق سوزاوی
گِرُندُمِش قِدِ دیوار، قاو مَسّاوی
هَمی کِه وَصفِ تو پُی جونِ دِل بُنا کردم
مِداد و دفتر و شعر و کِتاو، مَسّاوی
پِسینِ جُمعه نِشَسّی سِرِ تُرُمبِه وُ ناز
عَلَف وُ رَقص دِر اومِه ، چِهاو مَسّاوی
سِتاره ی عرقِ آسِمونِ پیشونیت
تِکی تِکِس وُ زِمین و گُلاو، مَسّاوی
شِلالِ مینِتِ دیدُم دِلُم -کُرپ- اُفتاد
لُووِت وُ کاسه گِرُفت و شِراو مَسّاوی
چِه داشتی کِه دِلُم باز بَعدِ پَنجاه سال
تونِه کِه دید به حال خِراب مَسّاوی!
غلامرضا ابراهیمی [دبیر سلسله نشست شب شاعر] ضمن خوش آمد به شاعران و میهمانان ، لحظاتی چند به معرفی محمد غلامی و جایگاه ادبی وی می پردازد:
غلامی یکی از شاعران محبوب و خوش نام استان است که در کنار استادانی چون ایرج شمسی زاده ، حاج علی مرادی ، فرج الله کمالی ، سید اسماعیل بهزادی و... در عشق به مردم و فرهنگ سرزمینش، خوش درخشیده است.
وی با اشاره به صفت برجسته ی ایشان خاطرنشان کرد:
غلامی انسان- شاعری است که در کنار خدمات ارزنده اش در عرصه ی ادبیات کلاسیک ، آزاد و گویشی، " عاشقی و با مردم زیستن" را پیشه ی خود ساخته است.
?? فصل اول سخنرانی پیرامون شعر و شخصیت شاعر میزبان، توسط حسین دارند از شاعران مطرح آیینی و محلی دشتستان، آغاز می شود.
وی نخست به تعریفی از شعر محلی و مولفه های آن، می پردازد:
شعر محلی یا بومی، گستره ای آفاقی دارد و بازتاب فرهنگ، سنن و آداب و رسوم یک قوم یا سرزمین است.
ایشان با استناد به شعر "کلاخا" اثر مرحوم حاج علی مرادی افزود:
این شعر ؛ نمونه ماندگار و جا افتاده ی شعر گویشی است که تمام ذات و خون هایی که در مویرگ های آن جاری ست، بومی است و محدود به استخدام صرفِ واژگان محلی نیست.
دارند، در ادامه با تبیین جایگاه شعر و شخصیت ادبی محمد غلامی گفت:
استاد غلامی یکی از سرآمدان شعر محلی این خطّه است، که در تمام جوانب شعری اعم از کلاسیک ، نیمایی و آزاد دستی تمام دارد.
ایشان با اشاره به بومی گرایی در شعر این شاعر هم اقلیمی افزود:
شعر بومی غلامی ،در شعر سپید وی راه دارد. بومی گرایی یکی از مولفه های عمده اشعار ایشان است که - چونان منوچهر آتشی- سبب تمایز آثار وی می شود.
حسین دارند، در پایان با اشاره خصوصیات اخلاقی شاعر بیان کرد:
سادگی، فروتنی و خنده رویی یکی از ویژگی های عمده استاد غلامی است که سبب ارتباطات گسترده و اشتهار ایشان در بین دوستان عام و خاص می گردد.
?? دکتر عبدالله رییسی شاعر ، منتقد و مدرس دانشگاه سخنانش را با اشاره به سجایای اخلاقی محمد غلامی آغاز کرد و گفت:
آنچه که در محمد غلامی محل تمرکز و توجّه است، داشتن سعهی صدر، لبخند بر لب و تابآوری در شرایط پیچیده زندگی است؛ چیزی که اغلب شاعران و نویسندگان بخاطر مشکلات روزمره با آن درگیرند و از آن رنج میبرند.
وی در ادامه با تاکید بر عزلت نشینی و گوشهگیری غلامی در عین "متنمحوری" ایشان، افزود:
غلامی از آن دست شاعرانی است که - در عین حاشیهگیری - در " متن ادبیات حاضر است و در حوزههای مختلف ادبی اعم از شعر کلاسیک، نو، گویشی و پژوهش فعالیت دارد.
رییسی با تاکید بر "متن محور بودن" تلاشهای غلامی خاطر نشان کرد:
مشکل عمده شاعران مطرح محلی سرا فعالیت صرفا شفاهی آنهاست؛ اما محمد غلامی با درک لزوم بجا ماندن میراث مکتوب از ادبیات فولکلور، "متن محوری" را با چاپ آثار متعدد شعری و پژوهشی پیشهی خود ساخته و از این بابت، باید به وی تبریک گفت.
شاعر و منتقد بوشهری در ادامه به کنشهای اجتماعی غلامی پرداخت و افزود:
یکی از مشکلات جامعه امروز، کمرنگ شدن اخلاق و منش اجتماعی، در سایهی دانش افراد است.
به جرات میتوان گفت که عقلانیت اجتماعی، اخلاق، تواضع و کرامت انسانی استاد غلامی، بر دانش ادبی وی غلبه دارد؛ و ایشان آداب مباشرت و جایگاه ادبی خود را کاملا رعایت میکند.
رییسی در بخش دیگری از این محفل صمیمی، در پاسخ به سوال دبیر نشست، در خصوص "مقایسهی شهرت محمد غلامی نسبت به شادروان بیابانی در حوزه شعر محلی" ، گفت:
گرچه زندهیاد بیابانی از پیشگامان شعر محلی است و یکی دو شعر گویشی بسیار موفق نیز دارد، اما آقای غلامی در این عرصه به دلیل گسترهی فعالیت و چاپ آثار محلی مکتوب و نیز حضور پررنگ در شب شعرهای محلی استان، از جامعیت و اقبال خاص از طرف مخاطب برخوردار است.
رئیسی همچنین افزود:
بیشک اشعار گویشی غلامی نسبت به دیگر آثار وی، پر مخاطبتر و موفقتر بوده است؛ از دیگر سو در حوزه شعر سپید نیز محمد بیابانی یکی از خاص ترین شاعران معاصر در تلفیق و ترکیب انسان معاصر با اساطیر تاریخی و حماسی است و جایگاه شعر او را در طراز ملی باید سنجید.
?? پایان بخش فصل اول سخنرانی، حسین نوری فیروزی شاعر مطرح محلی سرا و موسیقی پژوه بومی از بندر بوشهر است.
وی با اشاره به تلاش های ارزنده غلامی در پاسبانی از شعر بومی گفت:
میراث داری استاد غلامی -طی سه دهه شاعری - در رشد و اعتلای فرهنگ ناب فولکلور استان، بر کسی پوشیده نیست.
وی با شناخت کامل از محیط و فضا ، گلواژه های بومی را به زیباترین نحو احیا و به نسل آینده منتقل کرده است.
فیروزی با اشاره به اهمیت زبان و گویش ها افزود:
زبان و گویش، هویت و شناسنامه ی اصیل یک منطقه و مردم آن است.
باید بیشترین از این، قدر استاد کمالی ، محمد غلامی و دیگر بزرگان این دیار را در پاسبانی از زبان و ادبیات غنی فولکلور بدانیم.
?? دوربین سوم:
در این شب رویایی و خاطره انگیز، شاعران محلی سرا حسین دارند ، کاووس کمالی نژاد ، منوچهر بایندری ، امان الله ابراهیمی ، علی اسپرغم ، کاظم فرجام راد( از دشتستان)، حسین نوری فیروزی ( از بوشهر ) ، احمد منصوری ، محمد ابراهیمی، ابراهیم شاکری و محمد تابناک و سید محمد بسیج (از دشتی) ، جمشید لیراوی و محمد دهقان (از گناوه) و امرالله خدری (از دیلم) به شعرخوانی پرداختند.
?? دوربین چهارم:
در این بخش لحظاتی چند، موسیقی سنتی در قالب بیت خوانی و خیام خوانی توسط شاعر و موسیقی بوشهری حسین نوری فیروزی به همراهی سجاد علیزاده (نوازنده نی) و غلامرضا زارعی( نوازنده ضرب) اجرا شد ،که تشویق حضّار را در پی داشت.
پس از اجرای موسیقی میزبان نشست شب شاعر (4) استاد محمد غلامی ضمن سپاس از میهمانان و ابراز خرسندی از این شب شورانگیز، میهمانان را به ضیافت سبز اشعار شیرین محلی دشتستانی اش برد.
?? در پایان این نشست، تندیس یادمان شب شاعر (4) توسط حسین نوری فیروزی و هدیه ای فرهنگی توسط دکتر عبدالله رییسی ، مسئول انجمن شعر و ادب بوشهر تقدیم محمد غلامی شد. همچنین - به رسم ادب- استاد محمد غلامی چند جلد از کتاب هایش را پیشکش میهمانان کرد.
در پایان دوستان شاعر، در قاب مشترک دوربین به عکس های سبز یادگاری می پیوندد.
???? اینک تیک و تاک ساعت، 22 شبِ دل انگیزِ بهارِ دشتستان را نشان می دهد و من دل در ترنم غزل شیرین شاعری عاشق پیشه بسته ام:
کافری شو مینَلِت دایُم کمینـُم می کـُنه
تیرِ عشقی رخنه تو دنیا و دینـُم می کـُنه
تـَش بگیرِ دل که باز تو غـَلــّه کال ِ عاشقی
دورِ طالِی حُسن ِ "زینو" خوشه چینـُم می کـُنه
اعتواری داده وَم مین ِ سفید و شاعری
کِی دل ِ بی اعتوارُم شرم ِ مینـُم می کـُنه
بعدِ مرگـُم رِی سَرِ قَورُم تو کَبکاوی بکال
هجرِ یارِ نازنینی، شو زمینـُم می کـُنه!
نویسنده :
غلامرضا ابراهیمی (الف/ دریا)
بهمن 97 - بندر بوشهر