ادبیات و فرهنگ
امّید، وُای زندِی، دون ِ عدسی نیسی
پُی اِشکِسه بُن چَهیُم ،فریادرسی نیسی
تـُوهُی کمک وناله، پَل می خر ِ ریم، کاله
سرکِردُم ِ هَوگاله، انگارکسی نیسی
سِی حالم وسِی رنگـُم ! سِی هردوپُی ِ لنگـُم
مِی خر،زدن ِ تـَنگـُم ،ره پیش وپسی نیسی
رفتـُم تـُوخِشَم دوولا، دوسی بکنـُم پیدا
تاآدمِ خـُو،مث نا، هم، واکه هسی ، نیسی
دُوسَل همه لورفتِن، مِی جومه، تـُواَورفتن
پُی منقل وخَو رفتن ،دورُم نفسِی نیسی
گرگ سینه سپرکِرده ،سگ گلـّه ی درکِرده
خوش کـُردکِ بَرکِرده ،بَهقِی تـُوخَسی نیسی
نه پازن ونه تیشتر، نه گلـّه مثِ ناتر
رُفتِن همش ِ ازپَر، ی ِ میش ِ لسی نیسی
برازجان- مهر1382
________________
معنی واژه های زنده ی
بهقه baghe = صدای بز
پازن paazan= بزنر
پل می خرpal-mi-khare= سرازیرمی شود
تنگ tang= ریسمانی که باآن، جل رابه خرمحکم می کنند
تیشترtishtar= بزغاله ی جوان ماده
خس khas= آغل
دوسی dusi= دوستی
دولاdovolaa = دوباره
دون عدسیdun-e-…=به اندازه ی دانه ی عدس
رُفتن roften= بردند
ریم rim = رویم
زندی zendey= زندگی
سرکردمه sar-kerd-eme= شروع کرده ام
سی sey= نگاه کن
کاله kaale = کلوخ بزرگ
کردک kordak= پالتومانندی نمدین که چوپانان درزمستان می پوشند
لس las= سست
مث نا mes-naa= مثل قبل
می جومه تواو... mey-jume-tu-ow…= مثل پیراهن کد آب کوتاه می شود...
هوگاله how-gaale= دادوفریاد
ی ye= یک
خُردوخمیرولِلـَکـُم چُبکـُنـُم
پاتیلِ گیرِ زِلـَکـُم چُبکـُنـُم
سی لووَل ِمِی نـُقـُلِت هرکـُجِی
رِچ می زنـُم مِی گِنِکـُم چُبکـُنـُم
صوتاپسین ریتِ بوینـُم کـَم ِ
کِی وُی ِ سِیل میشکِ تـَکـُم چُبکـُنـُم
هم خَش ِ گـَپتِ بزنـُم هم بدِ
بی گـَپ وتـُوهُی کـُمَکـُم چُبکـُنـُم
سِکسِکـُمِیوُبـُگـُمِش سی وِلات
ایق ِ نـُکُ لـَوگِزَکـُم چُبکـُنـُم
فاطو فساتـُوکه می فهم ِ ومون
دوش ورِدِیت داده چَکـُم چُبکـُنـُم
اِی موسرُم خِلتـَکِ، زَهلـَت نِرِ
بَهزِجُهالِ کِلـَکـُم چُبکـُنـُم
حلقِ موخشکِیموولارُم خُرِنگ
وختی ردِیمی بـِرَکـُم چُبکـُنـُم
مَکتوِعشق ِ تون ِ سَر می کـُنـُم
اِی بُکـُن ِ غم فَلـَکـُم چُبکـُنـُم
زیارت – فروردین 1382
____________
معنی واژه های مکتوعشق
برکberak = کنار
بیـِی biyey = بیایی
پاتیلpaatil = دیگ
جهال johaal = جوان
چک دادنchak…- = لودادن
خرنگkhoreng-= هیزم یا زغالی که درآتش سرخ شده باشد
خلتکkheltak-= مخلوط . دراینجاسیاه وسفید
خمیر= دراینجا کوبیده ونرم شده
رچ زدنrech…-= ردیابی کردن
زلک zelak= لب پر
زهله zahle = زهره ، جرأت
سک سکseksek-= وررفتن باچیزی
سیsi = برای
سیل syl = نگاه
صوsov = صبح
فساتوfesaat-u-= فتنه گر
فلکfelak-= نوعی تنبیه( بستن پابه چوب یاچیزی وبا ترکه به کف آن زدن)
گنکgenak = مورچه ی ریز
لارlaar = بدن
للکlelak-= گندم کوبیده شده
لوگزکlow-gez-ak= با گزیدن لب ، امربه سکوت کردن
لوولlow-al-= لب ها
مِی mey= مثل
می شکه تکمmi-shke-tak-om-= تک شکستن( قانع شدن)
هُی کمکhoy-komak-= فریاد
گـُلی نی ودردی گرفتاربی
کـُم ِ گشنه ری پوزِدیواربی
سرش زشت اُنگارکوپِ شلی
کـُمِش پوس ِ خشکی وکیسِی مِلی
صداش بـَس که قاره زدِی گِهرسِی
سی رسوِی دیمِش تـُوکـُتِل پـِهرِسِی
کـُتِ نگوتی روزتاشَو ودَو
سرِشُوم ری خُونه تانصفِ شَو
نه وسنگ باکِش ،نه ترسی وپـِشت
نه اصلاوَرِش موس مُرُوبیدزشت
شـُوی هرکجاسرکشی چی ندی
پرِنـُونی وتال ِسَوزی ندی
نه کیسِی زوالِی که بازی کـُن ِ
خوش ِ پُی یچی تـُوش راضی کـُن ِ
نه پـِلکِی که دورش کـُن ِ دل خَشی
نه بو بوبریزی ری چالِی تشی
نِی انبون ِ معدش بـُنِی ساز،کِ
وُهم تارِریدوش ِ پاک وازکِ
وُناچاری آخُرخوش ِ بیرکِ
ودیوارِخونِی سرازیر کِ
بُنا کردموس موس تـُوسیک وبال
وهجرِرِخ ِنون ِ خشکی بلال
ونِیمیدی می خواس واگردِ پَس
سرجاش اززورِگـُشنِی نشَس
خوش ِ پیچ دا،ری زمین بارکِ
ی ِ سِیلی هل ِ سیکِ دیوارکِ
بُن ِ سیک روزنـُومِی افتاده وی
که دوش شاعری ریش پنیرناده وی
ذِری خَرددَورِش اوَل بـُوش کِ
وناچاری آخُرسری تـُوش کِ
خطِ چروِ روزنومه وبُوپنیر
نِشِس پاش وزَونَش کشی سیرِسیر
واَودَهن اول قاغذِ نرم کِ
کمی ته کـُم ِ گـُشنش ِ گرم کِ
گمی زِ وقاغـُذ که خَش بی وَرِش
بیَوسیل نگوَت چه اُوم ِ سرِش
سرِ"مارکزِ" پُی سر نیچه خـَرد
"ساراماگوِ" مِی سرِجیجه خـَرد
"فرویدِ" یهَوقیت دا وا پنیر
سرِ"کافکای" جِی ،نواویده سیر،
پـِراس ری سرِخونه وفیره دا
چوکرزنگرومَسّی وَهچیره دا
کمی قیقه ی ِ قاطی ِ قاره خـُند
جمزمَنگِه تامی ترِس زاره خـُند
مثِ گرگ راساوی چارتال زِ
مثِ باری پهناوی بال بال زِ
وَک وقدقدوبَهره وبُوره دا
یهوتـُودل ِ خنده یـَل کـُوره دا
وخُوش مَنگه ی ِ سُنتی دیرکِ
مدرن واویدوپـُوزش ِ فیرکِ
برازجان – اردیبهشت 1385
________________
معنی واژه های گلی
باریbaari- = مرغی که به دوران تخم گذاری نزدیک باشد
بنیboney-= بنای
بوبریزbu-beriz-= پیاز سرخ شده
بورهbure-= صوت گاو
بهقهbahghe-= صوت بزغاله
بیbi-= بود
بیرbir-= غرور- خودرابزرگ گرفتن
پراسpraas-= پرید
پرنونpare-nun-= تکه نان
پشتpesht-= صوتی برای دورکردن گربه
پلکهpelke-= پولک ماهی
پوزpuz-= نوک
پوزpuz-= بینی
پوس= پوست
پهرسیpehres-ey= جداشده بود
چارتالchaartaal-= صوت گرگ
چروcharv-= چرب
چیchi-= چیزی
جمزgemaz-= جای
جـِیgey-= جوید
جیجهjije-= جوجه
خوش ِkhosh-e-= خودش را
ذرzer-= دور
راساویraas-aavi-= بلند شد
ریدوridu-= روده
ری زمین بارکri-…-baar-ke- = بارزمین کرد- خوابید
زارهzaare-= صوت الاغ
زوالهzevaale-= زباله
زورگشنیzur-goshney = فشارگرسنگی
سی رسویsi-rosvoy= برای رسواشدن
سیک وبالsik-o-baal-= گوشهوکنار
سیلseyl= نگاه
شوshow-= شب
فیرهfire-= صدای بیرون آمدن هوا ازبینی حیوانات
قاغذ= کاغذ
قارهghaare-= صدای بلند
قدقدghodghod-= صوت مرغ
قیقهghighe-= صوت خروس
کِke-= کرد
کت نگوتkot-e-negvat-= سرتاپا نکبت
کتلkotel-= ته
کرزنگروkorzangaru-= جانوری بزرگترازگربه ی وحشی
کمkom-= شکم
کوپ شلkup-e-shel-= تلی ازگل
کورهkure-= بلندگریستن
گلیgoli-= گربه
مس مروmosmoru-= به دنبال چیزی درگوشه وکنارگشتن
ملmel-= موی نرم
منگهmange-= صوت گربه
موس موسmusmus-= جستجوی حیوانات همراه بابوکشیدن
نیمیدیn-eymid-i-= ناامیدی
وازvaaz-= باز
واگردِvaa-gard-e-= برگردد
واویدvaavid-= شد
ورشvaresh-= پیشش
وکvak-= صوت سگ
وهچیرهvahchire-= جیغ بلندوناگهانی
هلhal-= طرف
یچیye-chi-= یک چیزی
دزّی که دیدیِ نه مُنـُم تیترون چـِتِ؟
هِی قاره می زنی شَووچاس ِ جرون چـِتِ؟
ازپـَرگرفته لاله یِ حـَل کِردن ِ تموم
بازَم قیَه کـَشی تووتـُوسرزنون چـِتِ؟
ری سَرکپَرچه فـُیده که وُیسی صداکنی
تـُوروزِچاس می چکنِن وَت پرون چـِتِ؟
زامات لاله ی ِ زِ کـُلـُم مُندِه جِی خیار
کِردِن خیارِزردلِ دردِ گرون چـِتِ؟
ماپاک پا ، ری پوسِ خیاریم سرکمر
لاله حلاوی دَسِّ ومابهترون چـِتِ؟
بنار – تیر 1385
_________________
معنی واژه های دزّی که
ازپرaz-par-= ازردیف
پا ری پوس خیارpaa-ri-pus-e-…-= کنایه ازنداشتن جاپای محکم
پرونparun-= نوعی اسلحه
توسرزنونtu-sar-zanun-= برسرزنان
تیترونtitarun= پرنده ای که وقتی دزدمی بیند،مردم را خبرمی کند-از باورها
حلhal-= تمام شدن مزرعه ی هندوانه
زاماتzaamaat-= هدررفتن
قارهghaare-= فریاد
قیه کشghiyah-kash-= فریادکنان
لاله= بوته هندوانه
وتva-t-=به تو
ومابهترونvo-maa-behtar-un-= افرادبهترازما
ویسیvoysi-= بایستی
هرگِی که یادت می کـُنُم اَو،ریم سرازیر ِ
غم تـُودلـُم می خنده وخندَش یکاگیر ِ
هرکی تون ِ دیده مثِ فرهاد،بدوَختِ
اِی داد،اِی بیداد،دردِعشق واگیر ِ
کاشکِه ورُم بیدی ومی دیدی بکـَم ا ُمشو
باوربکردی عاشقی ازجون ِ خوش سیر ِ
عقلـُم می گو: بندا برِ، پا،ری دل ِ دل بـِیل
دل وَم می گو:وردا بـیَو، وت عاقلی دیر ِ
ا ُسمُیل ِ عقل ِ تا دس ِ اورَیم ِدل دادُم
تـُوکهکشون ِ بـُرمَل ِ گـُل برق ِ شمشیر ِ
نه یارباورمی کـُن ِ، نه خُم، نه ریم وِیمو
بیش ِ جهالی عاشق ِ، اِی مَحمدو پیر ِ
برازجان- شهریور1388
______________
معنی واژه های دردعشق
اسمیل عقلosmoyl-e-…=عقل که به حضرت اسماعیل مانندشده
اوow-=آب
اوریم دلevreym-e-…=دل که به حضرت ابراهیم مانندشده
برملborm-al-= ابروها
بکمbekam-= شاید
بندابرbendaa-bere-= رها کن وبرو
بیلbeyl-= بگذار
جهالیjohaal-i-= جوانی
خمkhom-= خودم
ریri-= روی
ریمri-m-= رویم
ریمی ووrim-ey-vu-= رویم می شود
گیgey-= گاهی
می گوmi-gu-= می گفت
وتvat-= ازتو
وردابیوvardaa-biyow-= برداروبیا
ورمvar-om-= نزدم
ومva-m-= به من
یکاگیرyekaagir-= پیوسته